W świecie współczesnych badań nad MDMA

MDMA to pochodna amfetaminy, która została wynaleziona w 1912r. przez firmę farmaceutyczną Merck. W latach 70-tych XXw. tą substancją zainteresował się chemik Sasha Shulgin, a jego żona Ann Shulgin napisała jeden z pierwszych poradników dotyczących terapeutycznego zastosowania MDMA. W latach 80 tych substancja zyskała na popularności również wśród młodzieży, dlatego, kiedy w Stanach rozpoczęto walkę z narkotykami (ang. War on Drugs – tłum), MDMA jako pierwsze zostało w pełni zakazane, co zatrzymało finansowanie obiecujących badań nad substancją pod kątem terapeutycznym. To jednak nie zatrzymało wszystkich badań nad psychodelikami (przy czym warto nadmienić, że MDMA nie zawsze zaliczane jest do grupy substancji psychodelicznych). Jedną z najbardziej znanych organizacji zajmujących się badaniem MDMA jest MAPS (ang. Multidisciplinary Association for Psychedelic Studies – tłum.). Organizacja ta pomimo „wojny z narkotykami” w roku 1986 rozpoczęła badania nad MDMA pod kątem potencjału substancji w zastosowaniu terapeutycznym.

Co już wiemy na podstawie badań nad MDMA, to to, że przyjęcie odpowiedniej dawki substancji powoduje, że człowiek doświadcza natężonego uwalniania serotoniny do mózgu. Działanie substancji obejmuje rozszerzenie samoświadomości, zwiększony dostęp do świadomego czucia i klarownego wyrażania emocji oraz zwiększenie gotowości do przepracowania trudnych emocji. Odczuwalny jest stan euforii, większe zaufanie do otaczającego świata i ludzi, większa otwartość, mniejsze skupienie na JA, zmniejszenie lękliwości i bólu psychicznego. Substancja ta uwalnia człowieka od funkcjonujących na co dzień mechanizmów obronnych i dystansuje od uwarunkowań emocjonalnych, również tych niesionych od dzieciństwa. 

Wyżej wymienione właściwości substancji mają potencjalnie pozytywny wpływ na terapię indywidualną i grupową. Prowadzi się przede wszystkim badania nad MDMA pod kątem leczenia osób cierpiących na zespół stresu pourazowego [ang. PTSD – Post Traumatic Stress Disorder – tłum.], które dzięki tej substancji mają szansę na łatwiejsze dotarcie do traumatycznych wspomnień, przetworzenie tych doświadczeń na poziomie emocjonalno- poznawczym, a co najważniejsze, substancja pomaga tym osobom określić przeszłe doświadczenia jako zakończone i je zintegrować.

Terapeuci i badacze zauważają również potencjał MDMA w terapii relacyjnej, gdyż substancja pozwala zmniejszyć obronność i lękliwość, które mogą prowadzić też do wrogości. Szczególną zaletą tej substancji w terapii relacyjnej jest bardziej otwarta komunikacja, zmniejszenie barier pomiędzy ludźmi, zwiększony dostęp do własnych emocji oraz zwiększona zdolność do współodczuwania i przyjęcia cudzej perspektywy. Sprawdzanie potencjału terapeutycznego MDMA w terapii dla par zyskuje w ostatnich latach na popularności i wydaje się naturalnym kierunkiem badań nad tą substancją.

W październiku 2022 roku MAPS zakończy III etap klinicznego badania w Stanach, Kanadzie i Izraelu z udziałem wolontariuszy, którzy poddali się terapii we wsparciu MDMA ze względu na zespół stresu pourazowy, często po wielu nieudanych próbach leczenia innymi metodami, w tym farmakologicznymi. Druga faza prowadzonych przez MAPS na terenie Stanów Zjednoczonych, Kanady i Izraela badań nad MDMA w terapii PTSD dała obiecujące wyniki: skuteczność leczenia wynosiła 54% w porównaniu z 23-procentową skutecznością leczenia w grupie kontrolnej. Trzecia faza tego samego badania już teraz wykazuje bardzo podobne wyniki. Jak twierdzi sama organizacja MAPS, są jeszcze przed przynajmniej kilkoma etapami badań klinicznych, jednak dotąd zakończone badania dają obiecujące wyniki. To właśnie dzięki organizacji MAPS, badania nad MDMA są najdalej posuniętymi badaniami nad potencjałem terapeutycznym psychodelików. Badania przeprowadzane są na grupach wolontariuszy i zawierają zarówno grupę przyjmującą placebo, jak i grupę przyjmującą MDMA. Z kolei europejskie MAPS obecnie prowadzi drugą fazę badania klinicznego z zakresu wykorzystania MDMA w terapii PTSD w Niemczech i Wielkiej Brytani. Wcześniej to samo badanie rozpoczęto w Holandii, Norwegii i Czechach, a plany zakładają, że badanie rozszerzy się również na Hiszpanię i Portugalię. Badanie ma na celu porównanie otwartych sesji eksperymentalnych terapii wspomaganej elastycznymi (od 80mg do 180 mg) dawkami MDMA.

Szwajcarska ustawa federalna o środkach odurzających od blisko 7 lat wydaje ograniczone medyczne zezwolenia na stosowanie psychodelików w przypadkach odporności na standardowe leczenie oraz wstępne dowody o skuteczności tego rodzaju terapii. Od 2014 roku terapeuci zdobyli 50 licencji indywidualnych dla każdego przypadku i opracowali model terapii grupowej wspomaganej psychodelikami, wykorzystując MDMA i LSD. Jednym z pionierów tego typu leczenia w Szwajcarii jest Peter Oehen. Wiele jego pacjentek i pacjentów cierpiało z powodu przewlekłego złożonego stresu pourazowego (c-PTSD), dysocjacji i innych zaburzeń. W tym modelu leczenia MDMA jest najczęściej podawane w pierwszej fazie leczenia w celu zwiększenia motywacji do zmiany, zbudowania zaufania pacjent-terapeuta oraz ogólnego odstresowania. Poprzez MDMA dochodzi do samoregulacji emocjonalnej, ustąpienia negatywnej samooceny i dysocjacji oraz polepszenia tolerancji na ekspozycję na traumę. To pozwala przejść do kolejnego etapu leczenia, czyli podania LSD zamiast MDMA, by zintensyfikować i pogłębić proces terapeutyczny. Według oceny klinicznej, stan większości uczestników tego typu terapii uległ poprawie oraz nie wystąpiły żadne poważne zdarzenia niepożądane, co daje podwaliny do dalszego rozwoju tej metody psychoterapii wspomaganej psychodelikami (PAP) oraz określania kierunków badań w przyszłości.

Niewątpliwie przed badaniami nad MDMA i innymi psychodelikami stoi wiele wyzwań, jednak dotychczasowe wyniki dają nadzieję i pogłębiają wiedzę na temat mózgu człowieka i uwarunkowań wpływających na jego psychikę. Również coraz częściej w mainstreamowych mediach mówi się o wykorzystaniu psychodelików w leczeniu, o czym świadczy choćby najnowsza seria “Jak zmienić umysł” [ang. How to change mind – tłum.] realizowana przez platformę Netflix czy pierwsza w Polsce konferencja na temat psychodelików “Nauka Psychodeliczna”.

Źródła:

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26940772/ – Historia MDMA 1960-79

https://www.sciencealert.com/mdma-just-passed-a-serious-phase-3-clinical-trial-for-p tsd-treatment – MDMA wykazuje obiecujące wyniki w fazie III badania klinicznego dotyczącego leczenia PTSD (tłum.)

https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/02791072.2019.1606472 – „Przeszłość i przyszłość psychodelicznej nauki – wprowadzenie do problematyki” (tłum.)

https://www.termedia.pl/MDMA-hopes-and-fears-associated-with-therapeutic-use-in- mental-disorders,164,45828,1,1.html – „MDMA – Nadzieje i obawy związane z terapeutycznym zastosowaniem w leczeniu problemów psychicznych” (tłum.)

https://www.termedia.pl/mz/Zastosowanie-substancji-psychoaktywnych-w-leczeniu,4 7703.html – Zastosowanie substancji psychoaktywnych w leczeniu (tłum.)

https://casereports.bmj.com/content/12/7/e230109 – „Pierwsze badanie bezpieczeństwa tolerancji psychoterapii wspomaganej MDMA u pacjentów z zaburzeniami związanymi z używaniem alkoholu” (tłum.)

https://krytykapolityczna.pl/narkopolityka/narkozdrowie/psychoterapia-z-uzyciem-md ma-jak-to-dziala/ – wywiad Macieja Lorenca z Peterem Oehenem

https://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT04030169 – „Otwarte wieloobiegowe badanie bezpieczeństwa i skutków psychoterapii wspomaganej MDMA w leczeniu PTSD z opcjonalnym podbadaniem fMRI” (tłum.)

https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpsyt.2022.863552/full – „Wykorzystanie modelu terapii grupowej MDMA i LSD w praktyce klinicznej w Szwajcarii i podkreślenie sposobu leczenia zaburzeń związanych z trauma” (tłum.)

https://maps.org/news/update/newsletter-may-2022/ – MAPS zakończył rejestrację do badania fazy III terapii wspomaganej MDMA dla PTSD

https://maps.org/2022/07/27/statement-biden-administration-preparing-for-potential-f da-approval-of-mdma-assisted-therapy-for-ptsd/ – “Oświadczenie: Administracja Biden przygotowuje się do potencjalnego zatwierdzenia przez FDA terapii wspomaganej MDMA dla PTSD” (tłum.)

https://www.nytimes.com/2022/02/08/well/mind/marriage-molly-mdma.html – Czy MDMA uratuje małżeństwa?

https://www.sciencealert.com/mdma-just-passed-a-serious-phase-3-clinical-trial-for-p tsd-treatment – 3 faza badania nad MDMA