Przegląd badań na psychodelikach

Od kilku lat zauważalny jest renesans zainteresowania substancjami psychodelicznymi, szczególnie od strony badawczej i leczniczej. Dzieje się tak szczególnie w Stanach Zjednoczonych, gdzie w coraz większej liczbie stanów widać działania w kierunku dekryminalizacji, a nawet legalizacji tych substancji. 

W badaniach nad psychodelikami, poszczególne substancje muszą przejść przez konkretne fazy badań klinicznych, aby mogły potencjalnie zostać dopuszczone do medycznego użytku. Niektóre z badań są już w bardzo zaawansowanej, bo w trzeciej fazie badań, a to oznacza, że ich wprowadzenie do systemu leczenia zaburzeń psychicznych, szczególnie jako wsparcie dla psychoterapii, jest coraz bardziej realne. Niewątpliwie pionierem w zakresie badań klinicznych jest – działająca od prawie 40 lat – organizacja Multidisciplinary Association of Psychedelic Studies (MAPS). Jednak szlaki przecierają również takie organizacje jak COMPASS Pathways oraz Awakn Life Science, które również prowadzą badania na zaawansowanym poziomie. 

W tym artykule omówimy różne terapeutyczne substancje psychodeliczne, również ich pochodne i farmakologiczne optymalizacje, oraz zapoznamy się z obecnie prowadzonymi badaniami nad tymi substancjami.

MDMA to pochodna amfetaminy, której działanie obejmuje zwiększony dostęp do świadomego czucia i klarownego wyrażania emocji oraz zwiększenie gotowości do przepracowania trudnych emocji. Odczuwalna jest większa otwartość, mniejsze skupienie na “ja”, zmniejszona lękliwości i ból psychiczny. Substancja ta uwalnia człowieka od funkcjonujących na co dzień mechanizmów obronnych i dystansuje od uwarunkowań emocjonalnych, również tych niesionych od dzieciństwa. 

Badania obecnie prowadzone na MDMA to m.in.: 

● MAPS bada potencjał MDMA we wspieraniu psychoterapii w leczeniu stresu pourazowego (tj. PTSD, post-traumatic stress disorder) i zakończyło prowadzenie dwóch badań III fazy nad tą substancją;

● Substancja MM-402, czyli izomer MDMA, jest badana jako potencjalne wsparcie w leczeniu lęku społecznego związanego z zaburzeniami ze spektrum autyzmu; R-MDMA jest oceniana w badaniu I fazy, porównującym ją z S-MDMA i racemicznym MDMA (R/S MDMA); badanie prowadzi firma MindMed;

● Firma MAPS analizuje również psychoterapię wspomaganą MDMA w badaniu 2 fazy jako potencjalne leczenie zaburzeń odżywiania (anoreksja i zaburzenia odżywiania się);

● Firma EmpathBio opracowuje EMP-01, pochodną MDMA, do stosowania w leczeniu zespołu stresu pourazowego; EMP-01 jest obecnie oceniany w badaniu fazy 1. 

PSYLOCYBINA ma działanie zmieniające percepcję zmysłową, powoduje uczucie euforii, przepływu energii i motywacji. Poszerza również perspektywę oraz powoduje głębokie zmiany świadomości. Psylocybina okazała się do tej pory obiecującą substancją w leczeniu ciężkiej depresji, zespołu stresu pourazowego i lęku przed końcem życia wśród osób terminalnie chorych, ale także w innych stanach zaburzających zdrowie psychiczne.

Badania obecnie prowadzone na psylocybinie to m.in.: 

● COMP360 jest substancją psylocybinową, obecnie badaną pod kątem potencjalnego zastosowania w depresji opornej na leczenie (tj. TRD, Treatment- resistant depression); badania prowadzone są przez firmę Compass Pathways; ich program fazy 3 składa się z trzech badań klinicznych, dwóch badań kluczowych (znanych jako COMP 005 i COMP 006) oraz jednego długoterminowego badania kontrolnego; preparat COMP360 jest również oceniany w badaniu 2 fazy pod kątem potencjalnego zastosowania w leczeniu anoreksji oraz znajduje się również w fazie 2 pod kątem leczenia zespołu stresu pourazowego (PTSD);

● SYNP-101 to syntetyczna forma psylocybiny opracowywana przez firmę B.More; preparat SYNP-101 ma być obecnie oceniany w badaniu fazy 2b, dotyczącego leczenia zaburzeń związanych z używaniem alkoholu;

● Preparat SYNP-101 jest również badany pod kątem bycia potencjalnym lekiem na zaburzenia obsesyjno-kompulsywne i znajduje się w 2 fazie badania prowadzonego przez Ceruvia Lifesciences;

● APEX-52 jest preparatem psylocybinowym, ocenianym obecnie w badaniu fazy 2b jako potencjalne domowe leczenie depresji u weteranów wojennych z PTSD; substancja badana przez firmę Apex Labs;

● NM-1001 jest preparatem psylocybinowym, którego potencjał sprawdzany jest w terapii zespołu łamliwego chromosomu X (tj. FXS, Fragile X Syndrome, jest to choroba genetyczna cechująca się obniżeniem poziomu rozwoju intelektualnego różnego stopnia) w ramach fazy 2a; badanie prowadzi Nova Mentis; 

● Instytut USONA ocenia obecnie terapię wspomaganą psylocybiną w badaniu 2 fazy jako potencjalne leczenie dużych zaburzeń depresyjnych;

● TRP-8802 jest doustnie podawaną syntetyczną formą psylocybiny, która jest oceniana w badaniu 2a fazy jako substancja do wykorzystania w leczeniu fibromialgii; potencjał substancji bada firma TRYP Therapeutics;

● Firma Braxia ocenia terapię wspomaganą psylocybiną w badaniu 2 fazy pod kątem potencjalnego zastosowania w depresji opornej na leczenie;

● We współpracy z Monash University, firma Incannex ocenia terapię wspomaganą psylocybiną w badaniu 2 fazy jako potencjalne leczenie zespołu lęku uogólnionego (tj. GAD, generalized anxiety disorder);

● Firma Clairvoyant ocenia w badaniu 2 fazy terapię wspomaganą psylocybiną jako potencjalne leczenie zaburzeń związanych z używaniem alkoholu;

● Psyence ma ocenić terapię wspomaganą psylocybiną w badaniu 2 fazy w leczeniu zaburzeń adaptacyjnych, spowodowanych diagnozą nowotworu, w kontekście opieki paliatywnej;

● CYB003 to rozpuszczalna w jamie ustnej tabletka zawierająca analog psylocybiny, który jest obecnie oceniany w badaniu fazy 1/2 dotyczącym poważnych zaburzeń depresyjnych; badanie prowadzi firma Cybin;

● MSP-1014 jest deuterowanym prolekiem psylocybiny, który zostanie poddany ocenie w badaniu fazy 1; MSP-1014 jest przeznaczony do potencjalnego leczenia dużych zaburzeń depresyjnych; badanie przeprowadza firma Mindset Pharma. 

KETAMINA to substancja, która powoduje rozluźnienie na głębokim poziomie, dostarcza uczuć euforii oraz pozwala na silne zrelaksowanie ciała. Umysł pozostaje świadomy i zaangażowany. Substancja wywołuje wizualne i sensoryczne zniekształcenia; człowiek inaczej odczuwa i postrzega swoje ciała. Ketamina dostarcza również wglądów oraz może powodować zmianę przekonań. 

Badania obecnie prowadzone na ketaminie to m.in.: 

● PCN-101 to izomer ketaminy, oceniany w badaniu 2 fazy pod kątem potencjalnego zastosowania w depresji opornej na leczenie. Perception Neuroscience – badający PCN-101 – jest jednym z programów rozwoju leków firmy atai Life Sciences.

● SLS-002 jest donosowym, racemicznym produktem ketaminowym, który jest obecnie oceniany w badaniu 2 fazy jako potencjalne leczenie ASIB (automatically reinforced self-injurious behavior) w dużych zaburzeniach depresyjnych. Preparat jest badany przez Seelos Therapeutics;

● Firma Awakn Life Science kontynuuje badania nad ketaminą w kontekście wsparcia nią psychoterapii w leczeniu zaburzeń związanych z nadużywaniem alkoholu; badanie to weszło w fazę 3. 

LSD to syntetyczny psychodelik, powodujący ożywione doświadczenie zmysłów, emocji, wspomnień, czasu i świadomości. Pod jego wpływem dochodzi do wielogodzinnych zniekształceń percepcyjnych i halucynacji. Działanie tej substancji wpływa na zmianę postrzegania siebie i świata, poczucie połączenia z otoczeniem i zwiększa dostęp do emocji, dając również widzenia swojego życia z różnych perspektyw.

Badania obecnie prowadzone na LSD to m.in.: 

● MM-120 jest farmakologicznie zoptymalizowaną formą LSD, opracowywaną pod kątem leczenia zespołu lęku uogólnionego; w ramach umowy z Laboratorium Liechti Szpitala Uniwersyteckiego w Bazylei, firma Mind Medicine (MindMed) nabyła prawa do zakończonego badania fazy 2 i rozpoczęła fazę 2b sprawdzając substancję MM-120 pod kątem leczenia GAD;

● MM-120 jest również oceniana obecnie w badaniu 2 fazy w leczeniu zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD) u dorosłych;

● W ramach umowy z Laboratorium Liechti Szpitala Uniwersyteckiego w Bazylei, MindMed nabyło również prawa do trwającej fazy 2, oceniającej LSD jako potencjalne wsparcie w leczeniu klasterowych bólów głowy;

● NYPRG-101 to niehalucynogenny analog LSD, bardziej znany jako 2-Bromo-LSD lub BOL-148; NYPRG-101 jest obecnie w fazie 1 i jest oceniany jako potencjalne leczenie klasterowych bólów głowy; badanie przeprowadza firma Ceruvia LifeSciences. 

DMT to substancja oddziaływująca niemal natychmiastowo na układ nerwowy i świadomość. Jednocześnie działa stosunkowo krótko (około 15-20 minut), chyba, że przyjmowana jest w połączenia roślin ayahuasca i chacruna. Pod wpływem substancji dochodzi m.in. do rozpadu ego oraz zwiększonej intensywności emocji, czy też zintensyfikowania pozytywnych uczuć. DMT występuje również w syntetycznej formie, a także pozyskuje się ją z wydzielin gruczołowych niektórych gatunków ropuch (substancja taka określana jest wówczas jako 5-MeO-DMT). 

Badania obecnie prowadzone na DMT to m.in.: 

● GH001 to wziewna forma 5-MeO-DMT; połączone badanie fazy I/II badające GH001 pod kątem potencjalnego zastosowania w depresji opornej na leczenie zostało zakończone w 2021 roku; substancja ta jest badana przez organizację GH Research;

● Ta sama firma bada substancję GH001 również pod kątem leczenia pacjentów z zaburzeniami dwubiegunowymi stopnia II; GH001 jest obecnie oceniany w tym kontekście w badaniu 2 fazy;

● GH001 weszło też w 2 fazę badań pod kątem potencjału leczenia tą substancją depresji poporodowej; to badanie również nadzoruje GH Research;

● BPL-003 jest donosowym preparatem syntetycznego 5-MeO-DMT i jest obecnie oceniany w badaniu fazy 2 w leczeniu depresji opornej na leczenie; badanie przeprowadza Beckley Psytech;

● Dodatkowo BPL-003 jest obecnie oceniany przez tą samą organizację w badaniu 2 fazy w zaburzeniach związanych z używaniem alkoholu;

● Są już dostępne wstępne wyniki badania fazy 2a, prowadzonych przez firmę Small Pharma, nad DMT w leczeniu poważnych zaburzeń depresyjnych (tj. MDD, Major Depressive Disorder);

● AP-188 jest sub-halucynogennym, dożylnym preparatem DMT, opracowywanym jako potencjalna substancja wspomagająca leczenie udaru niedokrwiennego mózgu oraz w rehabilitacji po udarze; AP-188 jest obecnie oceniany w badaniu 1 fazy; badanie prowadzone jest przez firmę Algernon Pharmaceuticals;

● BMND01 jest płynną, wziewną postacią DMT, która jest oceniana w badaniu fazy 1 u dorosłych, zdrowych osób; badanie przeprowadzane przez BioMind;

● SPL026 jest preparatem DMT opracowywanym do użycia w leczeniu dużych zaburzeń depresyjnych; SPL026 jest obecnie oceniany w badaniu fazy 1 w celu porównania efektów przy podawaniu dożylnym (IV) lub domięśniowym (IM); Small Pharma, która przeprowadza to badanie, otrzymała od U.K. Medicines and Healthcare products Regulatory Agency (MHRA) Paszport Innowacyjnego Projektu;

● VLS-01 jest preparatem DMT przeznaczonym do potencjalnego zastosowania w depresji opornej na leczenie; VLS-01 jest obecnie oceniany w badaniu fazy 1 w celu porównania efektów przy podawaniu dożylnym (IV) lub policzkowym; badanie przeprowadza Virida Life Sciences. 

IBOGAINA jest długo działającym psychodelikiem – subiektywne doznania związane z ibogainą mogą trwać nawet 24 godziny, a fizyczne efekty mogą utrzymywać się przez kilka dni od zażycia. Ibogaina jest naturalnie występującym, psychoaktywnym alkaloidem pozyskiwanym z kory korzenia rośliny Tabrananthe iboga, pochodzącej z zachodnio-środkowej Afryki. Efekty zażycia są głównie stymulujące i halucynogenne. Substancja wykazuje duży potencjał w leczeniu uzależnień, szczególnie od tzw. narkotyków twardych. Obecnie prowadzone są badania dotyczące m.in. DMX-1002. Jest to preparat ibogainy, który jest oceniany w połączonym badaniu 1/2 fazy, w leczeniu zaburzeń związanych z używaniem opioidów (szczególnie w przypadku detoksykacji wspomaganej medycznie); potencjał ten bada atai Life Sciences. 

Przegląd ten pozwala zwrócić uwagę chociażby na to, na jakich substancjach psychodelicznych najczęściej prowadzi się obecnie badania. Niewątpliwie dzięki tym (i wielu innym) badaniom, będziemy wiedzieli znacznie więcej o mózgu i psychice człowieka niż wiemy obecnie. Badania te, z miesiąca na miesiąc, dostarczają również wielu danych dotyczących sposobów leczenia różnych mentalnych, ale i fizycznych, dolegliwości oraz wspierania egzystencjalnych wyzwań współczesnego świata. Psychodeliki i badania nad nimi, dają naprawdę dużą nadzieję w leczeniu zaburzeń oraz chorób psychicznych i z ciekawością obserwujemy ich dalszy rozwój.

Źródła: 

https://psychedelicalpha.com/data/psychedelic-drug-development-tracker https://ajp.psychiatryonline.org/doi/10.1176/appi.ajp.2021.21030277 https://psychedelicalpha.com/psychedelics-research-review 

https://mindsitenews.org/2022/12/04/state-of-play-companies-and-clinical-trials -in-psychedelic-research/ 

https://bhbusiness.com/2023/01/24/why-2023-could-be-a-pivotal-year-for-psych edelic-assisted-treatment/ 

https://www.bicyclehealth.com/blog/what-is-ibogaine-how-does-ibogaine-work https://schedule.sxsw.com/2023/events/track/Psychedelics