Ekonomiczna rzeczywistość depresji – dlaczego well-being się po prostu opłaca

Depresja jest jednym z najczęściej występujących chorób psychicznych, dotykającym zarówno jednostki, jak i całe społeczeństwa. Negatywne skutki depresji wykraczają poza zdrowie psychiczne – dotykają również ekonomii, produktywności i efektywności pracy. Z tego powodu inwestycje w well-being pracowników nie powinny być postrzegane jedynie jako koszty, lecz jako strategiczna inwestycja, która generuje wymierne korzyści.

Zwrot z inwestycji w zdrowie psychiczne

Według raportu Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), każdy dolar zainwestowany w leczenie depresji i lęku przynosi czterokrotny zwrot w postaci poprawy zdrowia oraz wzrostu produktywności pracowników [1]. Ten raport jest istotny, ponieważ pokazuje, że inwestycje w zdrowie psychiczne nie tylko poprawiają samopoczucie pracowników, ale również przynoszą wymierne korzyści finansowe dla organizacji, co czyni takie inicjatywy opłacalnymi.

W Polsce koszty związane z depresją są znaczące. Zgodnie z danymi opublikowanymi przez Instytut Medycyny Pracy, zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania były powodem około 27,6 miliona dni absencji pracowniczych w Polsce w 2020 roku, co stanowiło 10,8% ogółu wszystkich rejestrowanych nieobecności. Długość zwolnień lekarskich z powodu depresji jest również wyższa niż przeciętna – średnio trwały one 19 dni roboczych. Tak duża liczba nieobecności powoduje realne straty finansowe dla gospodarki, które szacuje się na około 1,11 miliarda złotych rocznie [6]. Te dane podkreślają, jak ogromne obciążenie dla gospodarki stanowią problemy ze zdrowiem psychicznym pracowników, co uzasadnia potrzebę wdrażania programów wsparcia psychologicznego.

Psychospołeczne warunki pracy a zdrowie psychiczne

Warunki psychospołeczne w pracy, takie jak stres, niesprawiedliwość organizacyjna czy mobbing, mają kluczowy wpływ na zdrowie psychiczne pracowników. Przykładowo, Warszewska-Makuch (2023) podkreśla, że mobbing prowadzi do przewlekłego stresu, który może skutkować poważnymi problemami zdrowotnymi, w tym depresją i zespołem stresu pourazowego (PTSD). To badanie dobitnie pokazuje, że przemoc psychiczna w miejscu pracy może prowadzić do poważnych i długotrwałych problemów zdrowotnych, co wymaga szczególnej uwagi i działań prewencyjnych ze strony pracodawców.

Żołnierczyk-Zreda i Holas (2018) wskazują natomiast, że długi czas pracy oraz niskie poczucie sprawiedliwości są istotnymi czynnikami ryzyka dla rozwoju depresji wśród pracowników. Wskazują na konieczność poprawy warunków pracy, aby zredukować ryzyko problemów zdrowotnych wśród pracowników.

Programy zdrowotne w miejscu pracy

Wprowadzenie programów zdrowotnych, które wspierają well-being pracowników, może przynieść realne korzyści dla organizacji. Badania przeprowadzone przez Puchalskiego i Korzeniowską (2019) wskazują, że firmy inwestujące w promocję zdrowia odnotowują wyższą efektywność zawodową pracowników oraz niższą absencję. Te wyniki pokazują, że działania na rzecz zdrowia pracowników bezpośrednio przekładają się na efektywność firmy. Z kolei Goszczyńska (2020) zwraca uwagę na fakt, że dbałość o zdrowie pracowników to nie tylko działania w interesie pracowników, ale również w interesie organizacji, gdyż wpływa to pozytywnie na wyniki finansowe. To badanie podkreśla znaczenie podejścia systemowego do promocji zdrowia w miejscu pracy – zdrowi pracownicy są bardziej efektywni i zmotywowani.

Wyzwania we wdrażaniu programów well-being

Pomimo licznych korzyści wynikających z wdrożenia programów well-being, firmy napotykają również wiele wyzwań. Jednym z głównych problemów jest opór wśród pracowników, który często wynika z obawy przed zmianą oraz z niejasnych oczekiwań wobec nowych inicjatyw. Zgodnie z badaniami, około 70% programów zmiany, w tym inicjatyw dotyczących well-being, nie przynosi oczekiwanych rezultatów właśnie z powodu oporu ze strony pracowników [5]. Być może jest to również pokłosie stygmatyzacji chorób i zaburzeń psychicznych.. Kolejnym wyzwaniem jest finansowanie – programy wsparcia zdrowotnego, zwłaszcza te obejmujące kompleksową opiekę psychologiczną, mogą generować znaczne koszty, co stanowi barierę szczególnie dla małych i średnich przedsiębiorstw. Aby skutecznie wdrożyć takie programy, firmy muszą być świadome potencjalnych przeszkód i przygotowane na ich przezwyciężenie, zapewniając jasną komunikację i wsparcie na każdym etapie wprowadzania zmian.

Dostęp do wsparcia psychologicznego

Jednym z kluczowych aspektów walki z depresją w miejscu pracy jest zapewnienie dostępu do odpowiednich form wsparcia psychologicznego. W Polsce istnieje potrzeba poprawy dostępności do usług zdrowia psychicznego, co podkreślają Teleon i Tyszko (2018). Z badań wynika, że około 25% osób potrzebujących wsparcia psychologicznego nie ma dostępu do odpowiednich usług. Na 100 tysięcy mieszkańców przypada jedynie 9 psychiatrów, co jest jednym z najniższych wskaźników w Europie. Długie listy oczekujących oraz brak wystarczającej liczby specjalistów stanowią poważne wyzwania dla systemu zdrowia psychicznego w Polsce. W efekcie, osoby potrzebujące wsparcia często zmuszone są czekać wiele miesięcy na konsultację, co pogarsza rokowania i prowadzi do nasilenia objawów depresji oraz innych zaburzeń psychicznych. Gałecki i Bliźniewska-Kowalska (2021) zwracają uwagę, że w przypadku depresji lekoopornej skuteczna może być terapia esketaminą, co potwierdzają również badania Cichockiej i współautorów (2021). Badania te są istotne, ponieważ pokazują, że mimo trudności z dostępem do specjalistów, istnieją nowe metody leczenia, które mogą pomóc osobom cierpiącym na depresję lekooporną.

Podsumowanie

Dbałość o well-being pracowników jest nie tylko wyrazem troski o zdrowie psychiczne, ale również inwestycją, która może wpłynąć na wzrost produktywności oraz lepsze wyniki finansowe organizacji. Wprowadzenie programów zdrowotnych i zapewnienie dostępu do wsparcia psychologicznego to kluczowe działania, które mogą pomóc w walce z depresją w miejscu pracy. Tego rodzaju inwestycje, z perspektywy długoterminowej, przekładają się na redukcję kosztów związanych z absencją pracowników oraz wzrost efektywności i zaangażowania zespołu.

Bibliografia

• WHO: Investing in treatment for depression and anxiety leads to fourfold return
• Cichocka, A., Rozenek, E., Michałowska, K., Szewczak, B., & Waszkiewicz, N. (2021). Znaczenie esketaminy w leczeniu depresji lekoopornej. Psychiatria. https://doi.org/10.5603/psych.a2021.0026
• Gałecki, P. and Bliźniewska-Kowalska, K. (2021). Treatment-resistant depression – recommendations of the national consultant in the field of psychiatry. Psychiatria Polska, 55(1), 7-21. https://doi.org/10.12740/pp/onlinefirst/115208
• Goszczyńska, E. (2020). Health promotion in medium-sized and large enterprises in Poland, in the context of population ageing. Medycyna Pracy, 71(1), 17-31. https://doi.org/10.13075/mp.5893.00903
• Kurowska, K., Antosik, K., Decyk, A., & Kobylińska, M. (2021). The role of vitamin D for the prevention and treatment of depression. Medycyna Ogólna I Nauki O Zdrowiu, 27(2), 121-125. https://doi.org/10.26444/monz/137481
• Puchalski, K. and Korzeniowska, E. (2019). Health promotion in medium-sized and large companies in Poland in 2017 – activities, implementation, effects and difficulties. Medycyna Pracy, 70(3), 275-294. https://doi.org/10.13075/mp.5893.00802
• Teleon, A. and Tyszko, P. (2018). The clinical psychologist in primary health care in the role of guaranteeing the basic mental health services to patients. Medycyna Ogólna I Nauki O Zdrowiu, 24(2), 77-81. https://doi.org/10.26444/monz/91860
• Warszewska-Makuch, M. (2023). Skutki mobbingu dla pracowników. Occupational Safety – Science and Practice, 617(2), 15-19. https://doi.org/10.54215/bp.2023.02.3.warszewska-makuch
• Żołnierczyk-Zreda, D. and Holas, P. (2018). Psychosocial working conditions and major depression or depressive disorders: review of studies. Medycyna Pracy. https://doi.org/10.13075/mp.5893.00703
• ILO: Mental Health Poland
• RippleMatch: Companies that prioritize the mental health of their employees
• Paycor: Overcoming Employee Resistance to Change in the Workplace